PEOPLE’S PARTICIPATION ON CONTROL AND DISPOSING OF YELLOW-SPINED BAMBOO LOCUST SPREADING IN VIENGXAY DISTRICT, HUAPHANH PROVINCE
Keywords:
Outbreak, control and disposing, bamboo locust spreading, People’s participation, ສະພາບການລະບາດ, ວິທີປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດ, ຕັກແຕນຝູງໄມ້ປ່ອງ, ການມີສ່ວນຮ່ວມAbstract
The study consists of 3 objectives such as: 1) to study the situation of Yellow-Spined Bamboo Locust Spreading in Viengxay District, Huaphanh Province, 2) to study how to Control and Disposing of Yellow-Spined Bamboo Locust Spreading in Viengxay District, Huaphanh Province and 3) to study people's participation on Control and Disposing of Yellow-Spined Bamboo Locust Spreading in Viengxay District, Huaphan Province. The study applied qualitative research method by using the interview forms to collect the data from 2 officers who work as control and disposing of yellow-spined bamboo locust from Provincial Departments of Agriculture and Forestry and Agriculture and Forestry Office, 20 purpose sampling of village authorities and villagers from 10 villages were interviewed, a total of 22 interviewees. The result of study found: Outbreaks: Since 2015, outbreak each year and spread to many villages in the district, the control and disposing were started from 2017 and the data was recorded as in 2017 there were 30 villages with 66 outbreaks, in 2018 there were 39 villages with 71 outbreaks and in 2019 there were 44 villages with 50 outbreaks. The impact and damage to 8 ha of paddy rice, 136 ha of up land rice, 3.5 ha of corn, 657 ha of bamboo (2019). The impact slso loss of budget, time, labor and good environment. The life cycle of a year is divided into four stages such as 1) fertilized eggs, 2) eggs laying, 3) young yellow-spined bamboo locust, 4) adult yellow-spined bamboo locust.
How to control and disposing of yellow-spined bamboo locust for stage of eggs laying are follow: 1) destroy more locust during the breeding season and lay eggs, 2) find eggs to prepare for next year's control and disposing, 3) dig the eggs and damage; The control and disposing of young yellow-spined bamboo locust is the best time and the methods are follow: 1) follow-up into young larvae, 2) use fishing net, nets traps and damage the locust, 3) release the poultry to control and disposing the locust in the gardens, rice paddies, fields, 4) use chemicals to spray, 5) making fire with smoke by firewood, gas; the method to control and disposing when outbreak or spread which is the same as each period, but will be difficult due to the rising, rapid, long-range and destructive locomotion. in 2019 there was control and disposing by chemical spraying total of 122 ha with low land rice field 5.2 ha, up land rice field 57.5 ha, corns 0.4 ha and bamboo 58.8 ha, using 459 bottles of chemical.
People’s participation: the villagers attended the village meeting, reported on the situation, comments, discussed the control and disposing of the locust outbreak. People or villagers play an important role in providing information to the officers before control and disposing such as the location, the outbreak, the convenience and the difficulties. If failure of this information the activity will be late and not good result; In terms of implementation of the multi-stakeholder 2019, there were 24 chemical spraying sites in 22 villages with total area of 122 hectares and there were 277 workers. 9 officers from the province, 47 officers from the district and 226 people from the villages. The tasks that people were involved in such as surveillance, monitoring of infestations, finding eggs erea, young locust spread. Villagers were the main workers in carrying water, spray-pumping equipment, pipe pulling, mixing, and spraying; For the evaluation of the people, the monitoring and evaluation of the impact and damage was done. Benefits People know how to control and disposing the yellow-spined bamboo locust such as monitoring, surveillance, finding eggs area, traping the locusts, spraying, use of equipment, solidarity and the locusts stop spreading in the area where already have controlled and disposed.
ການສຶກສາຄັ້ງນີ້ປະກອບມີ 3 ຈຸດປະສົງຄື: 1) ສຶກສາສະພາບການລະບາດ, 2) ສຶກສາວິທີການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດ ແລະ 3) ສຶກສາການມີສ່ວນຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນໃນການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດການລະບາດຂອງຕັກແຕນຝູງໄມ້ປ່ອງ. ໃຊ້ວິທີການສຶກສາແບບຄຸນນະພາບໂດຍໃຊ້ແບບສໍາພາດເປັຍເຄື່ອງມືໃນການເກັບກໍາຂໍ້ມູນຈາກຜູ້ໃຫ້ສໍາພາດທັງໝົດ 22 ທ່ານ. ການສຶກສາພົບວ່າ:
ຕັກແຕນຝູງເລີ່ມລະບາດແຕ່ປີ 2015 ເປັນຕົ້ນມາມີການແຜ່ລາມອອກຫຼາຍຂຶ້ນໃນແຕ່ລະປີກະຈາຍສູ່ຫຼາຍບ້ານໃນເຂດເມືອງຈົນຮອດປີ 2017 ເປັນຕົ້ນມາຈິ່ງເລີ່ມມີການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດ ແລະ ບັນ ທຶກຂໍ້ມູນລະອຽດຄື ປີ 2017 ມີການລະບາດຢູ່ 30 ບ້ານ, ລະບາດຢູ່ 66 ຈຸດ, ປີ 2018 ລະບາດຢູ່ 39 ບ້ານ, ລະບາດຢູ່ 71 ຈຸດ ແລະ ປີ 2019 ເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 44 ບ້ານ ແລະ ລະບາດຢູ່ 50 ຈຸດ. ມີຜົນກະທົບ ແລະ ຄວາມເສຍຫາຍຕໍ່ເຂົ້ານາ 8 ຮຕ, ເຂົ້າໄຮ່ 136 ຮຕ, ສາລີ 3.5 ຮຕ, ໄມ້ປ່ອງ 657 ຮຕ (ປີ 2019). ນອກຈາກນີ້, ຍັງສູນເສຍດ້ານງົບປະມານ, ເວລາ, ແຮງງານ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມນໍາອີກ. ວົງຈອນຊີວິດຂອງຕັກແຕນໃນຮອບ 1 ປີ ແບ່ງອອກເປັນ 4 ໄລຍະຄື: 1) ຕັກແຕນພ້ອມປະສົມພັນ, 2) ຕັກແຕນວາງໄຂ່, 3) ແຕກເປັນໂຕອ່ອນ, 4) ເປັນໂຕແກ່ເຕັມໄວ.
ວິທີການປ້ອງກັນ ແລະ ກຳຈັດ ຊ່ວງເວລາວາງໄຂ່ 1) ທໍາລາຍຝູງຕັກແຕນໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ ໃນຊ່ວງທີ່ຕັກແຕນປະສົມພັນ ແລະ ກຽມວາງໄຂ່, 2) ຊອກຫາຈຸດວາງໄຂ່ເພື່ອກຽມຄວາມພ້ອມປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດໃນປີຖັດໄປ, 3) ຂຸດເອົາໄຂ່ມາທໍາລາຍ; ການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດໄລຍະຍັງອ່ອນແມ່ນໄດ້ຮັບຜົນດີ ຄື: 1) ຕິດຕາມຕອນແຕກມາເປັນໂຕອ່ອນ, 2) ໃຊ້ແຫຖີ່, ມຸ້ງເກົ່າ, ຫວີງ, ຕະນ່າງຈັບຕັກແຕນມາທໍາລາຍ, 3) ຕັກແຕນລະບາດຢູ່ສວນ, ຢູ່ໄຮ່ເຂົ້າຢູ່ທົ່ງນາສາມາດປ່ອຍສັດປີກໃສ່, 4) ໃຊ້ຢາເຄມີເພື່ອສີດຜົ່ນ, 5) ກໍ່ກອງໄຟໃຫ້ເກີດມີຄວັນ, ຈູດຢາງຕີນລົດ, ຈູດນໍ້າມັນໃນແຜ່ນແພເກົ່າ. ຊ່ວງລະບາດທີ່ເປັນໂຕແກ່ວິທີປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດກໍປະຕິບັດໃນລັກສະ ນະດຽວກັນຕາມແຕ່ລະຊ່ວງແຕ່ຈະມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຍ້ອນຝູງຕັກແຕນຂຶ້ນສູງ, ເຄື່ອນໄຫວໄວ, ບິນໄກ ແລະ ທໍາລາຍຮ້າຍແຮງ ປີ 2019 ມີການສີດຢາປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດຝູງຕັກແຕນໃນເນື້ອທີ່ທັງໝົດ 122 ຮຕ, ມີນາ 5.2 ຮຕ, ໄຮ່ ເຂົ້າ 57.5 ຮຕ, ສາລີ 0.4 ຮຕ ແລະ ໄມ້ປ່ອງ 58.8 ຮຕ, ໃຊ້ຢາຈໍານວນ 459 ກ່ອງ.
ການມີສ່ວນຮ່ວມ ດ້ານການຄົ້ນຄິດ ປະຊາຊົນໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມຂັ້ນບ້ານລາຍງານສະພາບ, ປະກອບຄໍາເຫັນ, ປຶກສາຫາລືກ່ຽວກັບການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດການລະບາດ. ປະຊາຊົນມີບົດບາດສໍາຄັນໃນການສະໜອງຂໍ້ມູນໃຫ້ແກ່ພາກລັດກ່ອນຈະມີການລົງໄປປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດເປັນຕົ້ນແມ່ນສະພາບພື້ນທີ່, ການລະບາດ, ຂໍ້ສະດວກ ແລະ ຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກ; ດ້ານການປະຕິບັດປະຊາຊົນມີສ່ວນຮ່ວມຫຼາຍ ປີ 2019 ໄດ້ມີການສີດຢາໃນ 22 ບ້ານ ຈໍານວນ 24 ຈຸດ, ເນື້ອທີ່ສີດຢາ 122 ຮຕ, ມີແຮງງານເຂົ້າຮ່ວມທັງໝົດ 277 ຄົນ. ໃນນັ້ນ, ຂັ້ນແຂວງ 9 ຄົນ, ຂັ້ນເມືອງ 47 ຄົນ ແລະ ຂັ້ນບ້ານ 226 ຄົນ. ໜ້າວຽກທີ່ປະຊາຊົນມີສ່ວນຮ່ວມຄືການເຜົ້າລະວັງ, ຕິດຕາມການລະບາດ, ຊອກຈຸດວາງໄຂ່, ຈຸດທີ່ມີການແຕກເປັນໂຕອ່ອນ, ເປັນແຮງງານຫຼັກໃນການລໍາລຽງນໍ້າ, ອຸປະກອນເຄື່ອງສີດ-ຜົ່ນ-ຈັກຜົ່ນ, ດຶງທໍ່ນໍ້າ, ປະສົມຢາ, ຜົ່ນຢາ…; ດ້ານການປະເມີນຜົນ ປະຊາຊົນໄດ້ລົງຕິດຕາມໃນພື້ນທີ່ລະບາດ, ສັງເກດ-ປະເມີນຜົນກະທົບ ແລະ ຄວາມເສຍຫາຍ. ດ້ານຜົນປະໂຫຍດປະຊາຊົນໄດ້ຮູ້ວິທີການປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດການລະບາດຂອງຕັກແຕນຝູງໄມ້ປ່ອງຄື: ການຕິດຕາມ, ການເຝົ້າລະວັງ, ການຊອກຫາຈຸດວາງໄຂ່, ການຈັບຕັກແຕນ, ການສີດຢາ, ການນໍາໃຊ້ອຸປະກອນຕ່າງໆ ແລະ ຕັກແຕນໄດ້ຢຸດຕິການລະບາດໃນພື້ນທີ່ທີ່ໄດ້ປ້ອງກັນ ແລະ ກໍາຈັດ.
